SUYUN ASİT-BAZ ÖZELLİKLERİ

Su, bilindiği gibi eşsiz bir çözücüdür. Suyun önemli özelliklerinden biri hem asit hem de baz olarak davranabilme yeteneğidir. Su, HCl ve CH3_COOH gibi asitlerle tepkimelerinde baz olarak davranırken, NH₃ gibi bazlarla tepkimelerinde asit olarak davranır. Su çok zayıf bir elektrolittir ve bu nedenle elektrik iletkenliği zayıftır. Ancak az da olsa iyonlaşır.

Bu tepkime bazen suyun kendi kendine iyonlaşması olarak adlandırılır. Brønsted tanımı gereğince, suyun asit-baz özelliklerini tanımlamak için, iyonlaşmasını aşağı­daki gibi gösteririz (Şekil 16.1 e de bakınız):

ya da

Eşlenik asit-baz çiftleri: (1) H₂O (asit) ve OH^– (baz) ve (2) H₃0⁺ (asit) ve H₂O (baz) dır.

Su İyonları Çarpımı

Asit-baz tepkimelerinde, hidrojen iyonu derişimi çözeltinin asitliğini ya da bazlığını göstermesi açısından anahtardır. Çünkü su moleküllerinin sadece çok küçük bir kesri iyonlaşır ve suyun derişimi, [H₂O] hemen hemen değişmeden kalır. 

Bu nedenle, yukarıdaki eşitliğe göre suyun iyonlaşması için denge sabiti

şeklindedir.

Hidratize protonu göstermek için H⁺(suda) ve H₃O⁺(suda) birbirlerinin yerine kullanılabildiğinden, denge sabiti

olarak da gösterilebilir.

Denge sabitinin suyun iyonlaşmasını ifade ettiğini göstermek için, K_d yerine K_su yazabiliriz:

K_su, suyun iyon çarpımı sabiti olup, belirli bir sıcaklıkta H⁺ ve OH iyonlarının molar derişimlerinin çarpımıdır.

25°C de saf suda H⁺ ve OH^– iyonlarının derişimleri eşittir ve [H⁺] = 1,0 X 10^-7 M ve [OH^–] = 1,0 X 10^-7 M olarak bulunur. Böylece, yukarıdaki eşitlikten, 25°C de

Saf suda ve sulu çözeltilerde aşağıdaki eşitlik 25°C de daima sabittir.

[H⁺] = [OH^–] olduğunda, sulu çözelti nötürdür. Asidik bir çözeltide H⁺ iyonlarının aşırısı vardır ve [H⁺] > [OH^–] dir. Bazik bir çözeltide ise hidroksit iyonlarının aşırısı vardır ve [H⁺] < [OH^–] dir. Pratikte, çözeltideki H⁺ veya OH^– iyonlarının derişimini değiştirebiliriz. Fakat onların her ikisini birbirinden bağımsız olarak değiştiremeyiz. Eğer çözeltiyi [H⁺]= 1,0 X 10^-6 M olacak şekilde ayarlarsak, OH^– derişimi

olur.