Ter bezlerinin normal etkinliği çeşitli nedenlerden ötürü değişebilmektedir. Örneğin simpatik sinir sistemindeki bazı aksaklıklar nedeniyle terleyememe “anhidroz” olarak adlandırılır. Terlemenin yokluğu kadar, aşırısı da patolojik bir durum olarak kabul edilmektedir.
Şok ya da tıbbi acil durumlarla ilişkili olan aşırı terleme hali “diyaforez” olarak bilinmekte. Aşırı terlemenin normal fiziksel nedenleri arasında yüksek çevre sıcaklığının yanında baharatlı yiyecekler, egzersiz, ateş ve menopoz da bulunur. Korku, öfke ve heyecan gibi güçlü duygular da terlemeyi artırıcı etki gösterir. Diyaforeze neden olan diğer klinik etkenler arasında tiroit bezinin normalden fazla etkin oluşu (hipertiroidi), serotonin sendromu, miyokardiyal enfarktüs, sarılık ve tüberküloz gelor. Diyaforez, belirli uyarıcı maddelerin kullanımıyla da ortaya çıkabiliyor. Bu uyarıcılar arasında alkol, ağrı kesiciler, tütün, kafein, amfetaminler ve kokain başta geliyor.
Bundan farklı olarak, terlemenin vücut sıcaklığını düzenlemenin de ötesine geçmiş şekilde anormal artışına hiperhidroz adı verilir. Ergenlik çağına girişle birlikte ortaya çıkabilen ve kadınlarda daha sık görülen primer hiperhidrozun tanımı ve ortaya çıkış nedenleri konusunda tıp dünyası kesin bir karara varabilmiş değil.
Apokrin ter bezlerinin ve kıl köklerinin bulunduğu bölgeleri etkileyen bir diğer patolojik durum da Hidradenitis supprativa (HS) olarak bilinen bir cilt hastalığı. Teniz topu büyüklüğüne varabilen ağrılı apselerle ortaya çıkan bu hastalık, hormonal değişiklikler, stres, kullanılan ilaçlar ve hatta giysilerin yarattığı sürtünme nedeniyle bile ortaya çıkabiliyor. HS, ancak erken evrelerde tamamen tedavi edilebiliyor.
AŞIRI TERLEME – HİPERHİDROZ NEDİR?
Terlemenin miktarının rahatsızlık verecek ölçüde fazla olması hiperhidroz olarak adlandırılır. Nadir görülen bu durumun sebebi kesin olarak bilinmemekle birlikte, bu kişilerde sempatik sinir sisteminin normalin üzerinde aktif olduğu düşünülmektedir. Aşırı terleme genellikle avuç içlerinde, ayak tabanlarında, koltuk altlarında ve yüz bölgesinde görülür. Sıcak havalarda artış gösteren terleme sıklıkla kötü ayak ve vücut kokusuna sebep olmaktadır. Endişeli durumlar, stres ve ani duygulanım değişiklikleri aşırı terlemeyi tetikleyen sebeplerdir. Bazen tat duyusuyla paralel olarak uyarılan terleme de görülebilir. “Gusta tuar hiperhidroz” denilen bu durum genellikle alın, üst dudaklar, ağız çevresi ve burun üzerinde meydana gelir. Baharatlı gıdalar, domates, ketçap, çikolata, kahve, çay veya sıcak çorbalar alındıktan birkaç dakika sonra terleme görülür. Şeker hastalarında veya tükürük bezi hastalıklarında da bu tür terlemeler olabilir. Vücudun belirli bölgelerini etkileyen aşırı terleme durumları bazı tümörlerle birlikte görülebilir. Yaygın vücut terlemesine yol açan durumlar arasında ateşli hastalıklar, hipertiroidi, gebelik, Parkinson hastalığı, menopoz, aşırı kilo, bazı psikolojik bozukluklar, hipoglisemi, lenfoma ve tropikal iklim sayılabilir.
Hiperhidroz Nedeni Ve Tedavisi
Toplumda her yüz kişiden birini etkileyen aşırı terleme hastalığında çoğunlukla altta yatan bir sebep bulunmaz. İnsan sağlığına zarar vermeyen bu durum hayat kalitesini düşürür ve psikolojik sıkıntılara yol açabilir. Hiperhidroz tedavisinde çeşitli ilaçlar kullanılır.
· Terlemeyi önlemek için sakinleştirici ilaçlar veya sempatik sinirlerin uyarılmasını engelleyen (anti-kolinerjik) ilaçlar kullanılabilir. Ancak bu tedavilerin ciddi yan etkileri bulunur. Ter bezi kanallarının ucunu tıkayan bazı tedaviler (örneğin alüminyum klorür içeren ilaçlar) uzun süreli kullanımlarda deride hassasiyete yol açması nedeniyle çok fazla tercih edilmez.
· El ve ayak terlemesinde kullanılan bir tedavi yöntemi de “iyonoforez“dir. Eller veya ayaklar, ilk olarak içinde elektrolit içeren özel bir sıvı ve metal plaka bulunan küvete sokulur. Daha sonra bu sıvı ve plaka yardımıyla kişiye onu rahatsız etmeyecek ölçüde düşük bir elektrik akımı verilir. Elektrik akımı sayesinde iyonlar, ter kanallarını geçici süreyle kapatır. Bu tedavinin bir kereden fazla uygulanması gerekir.
· Aşırı terlemenin tedavisinde kullanılan güncel yöntemlerden biri de “botoks” tedavisidir. Genellikle yüzdeki kırışıklıklarda kullanılan ve kısaca botoks olarak bilinen botulinum toksin tedavisi son yıllarda aşırı terlemeye karşı da kullanılmaktadır. Bu ilaç sayesinde terlemeye neden olan sempatik sinir uçları felç edilerek ter bezlerinin çalışması 6-12 hafta boyunca durdurulabilmektedir.
· Ellerdeki ve yüzdeki aşırı terleme için cerrahi tedavi uygulanabiliyor. Cerrahi yöntemde koltuk altından açılan bir delikten girilerek akciğer bölgesindeki yüz ve ellere giden sinirler kesilir. “Endoroskopik transtorasik sempatektomi” (ETS) olarak adlandırılan bu yöntemle ellerdeki aşırı terleme % 99 civarında tedavi edilmektedir. Ayaklardaki terleme için bel bölgesindeki sempatik sinirler kesilir. Sadece koltuk altı terlemelerinde ise koltuk altı ter bezlerinin alınması ile iyi sonuçlar elde edilir.
