Varis Nedir?
Bacaktaki yüzeyel toplar damarların genişleyerek kıvrıntılı büküntülü hal alması ve hoş olmayan bir görüntü oluşturarak deri altında görülür vaziyete gelmesidir. Bunun nedeni de yüzeyel toplar damarların içinde bulunan kapakçıkların bozulması sonucu kirli kanın yukarı kalbe doğru akacağına aşağı doğru kaçmaya başlaması ve bu ters akımlar nedeniyle de yüzeyel damarlardaki basıncın artıp damarların genişlemesidir.
Varis damarları genellikle bacağın iç kısmında veya baldırın arkasında görülürler. Kimi zaman ufak ve mavi-mor damar genişlemeleri şeklinde ve kimi zamansa adeta bir parmak kalınlığına varacak şekilde olabilir varisler. Bu damarlar yukarıda bahsedildiği gibi basınç artmaya devam ettiği müddetçe daha da genişlerler ve iyice şiş ve kıvrımlı vaziyete gelirler.
Varislerin Görüntüleri Farklı Mıdır ?
Varis hastalığı temelde bacaktaki iki yüzeyel toplar damar sisteminde görülmektedir. Bunlardan biri bacağın iç kısmında diğeri diz arkasında baldırdadır.
Her iki yüzeyel damarın bir ana dalı, yan dalları ve yan dalların deri içinde bağlantılı olduğu kılcal damarlar vardır. Varis hastalığı yüzeyel toplar damarların tüm veya bir bölümünü tutabilir. Gözle görünen varis damarlarının arkasında hangi damarların etkilendiğini bilmek tedavi planı açısından en önemli noktadır. Bunun içinde duplex ultrasonun doğru teknikle yapılarak yorumlanması çok önemlidir. Dışarıdan gözle görünen bir varisin nedeni olan ve gözle görünmeyen damarların varisi ancak ultrasonla belirlenir.
Deri içinde görünen genişlemiş kılcal damarlara akrep damarları denir. Bu akrep damarlarının altında gözle görünmeyen damarlarda varis olabilir. Bu hastalarda sadece akrep venlerinin tedavisi iyi sonuç vermez. Deri altında görünen 2-4 mm ufak varislere retiküler varis ve bundan daha büyük olanlara da yan dal varisleri denir. Ana dal varisleri ise diz altı veya üstünde çok genişlemiş kabarık damarlar olarak görünürler. Her hastada görünüş ve altta yatan neden farklı olabilir.
Kimler Varis Hastalığına Yakalanır?
Dünyada bir çok ülkede şu ana kadar bir çok araştırma yapılmış olmasına rağmen, sonuçlar birbirinden farklı çıkmıştır. Dolayısıyla bu konuda cevaplanmamış bir çok soru vardır. Batı ülkelerinde kadınların yaklaşık yüzde 20 ile 30’unda varis hastalığı vardır. Kadınlarda daha sıklıkla görülür.Varis hastalığının görülmesi yaşla artmaktadır. İrsiyet varis hastalığının ortaya çıkmasında önemli bir unsur gibi görünmektedir fakat bilimsel veriler bu konuda yeterli değildir. Ayakta durmayı gerektiren meslek guruplarında ve çocuk sahibi kadınlarda daha fazla görülmektedir.
Varislerin Ortaya Çıkma Nedenleri Nelerdir?
Çok önemle vurgulanması gereken bir diğer konu bacak varislerinin temelde iki değişik senaryo ile karşımıza çıkabildiğinin bilinmesidir. Bu bağlamda varisleri “primer” yani birincil ve “sekonder” yani ikincil varisler olarak iki başlık altında değerlendirmemiz gerekmektedir. Birincil ya da basit varisler yüzeyel toplar damarların kapakçıklarındaki yetersizlik sonucunda oluşurlar ve derin toplar damar kapakları tamamen normal durumdadır. İkinci olarak tanımladığımız varislere “komplike” varisler de diyebiliriz. Hastada öncelikle tıpta “derin ven trombozu” ve halk arasında “flebit” denilen pıhtılaşma sonucu derin toplar damarlar tıkanır. Toplar damar içindeki pıhtıların tedavi esnasındaki erime sürecinde, maalesef bu damarların içindeki kapakçıklar bozulur ve hastaların yaklaşık % 30-40’ında kalıcı “derin toplar damar yetmezliği” oluşur. Bunun sonucunda da bacak toplar damar sistemindeki akış dengesi tam tersine dönmüş olacaktır. Yani yukarıdan aşağıya ve derin toplar damarlardan yüzeyel sisteme doğru yeni bir akım dinamiği oluşacak ve bu yükü kaldıramayan yüzeyel toplar damar sisteminde de “ikincil” varisler oluşacaktır. Bir varis hastası ile karşılaşıldığında tecrübeli ellerde yapılan bir damar ultrasonu ile o kişinin tüm toplar damar haritasının çıkarılması ve varis tipinin tam ve net ayırımının yapılması mümkün olmaktadır. Her iki varis tipinin tedavileri birbirinden ciddi farklılıklar gösterir ve ikincil varislere sahip bir kişiye yapılacak yanlış girişimler çok fena sonuçlar doğurabilmektedir .
Varisler Ne Şikayete Neden Olur?
Varisi olan bir çok hastanın temel sorun kozmetiktir, yani hoşa gitmeyen görüntülerdir. Salt kozmetik şikayete yol açan varislerin son derece başarılı tedavisi zamanımızda mümkündür.
Diğer şikayet nedenleri özellikle akşama doğru ortaya çıkan bacaklarda dolgunluk hissi ve yanmalardır. Bazı hastalarda özellikle çok ayakta kalındığı zaman ayak bilekleri civarında akşama doğru artan şişme olabilir.
Sadece çok az hastada varisler bacakta bilek civarında renk değişikliklerine ve zor iyileşen yara açılmasına neden olabilir. Zamanımızda varislere bağlı yara açılmış olgularda da son derece yüz güldürücü tedaviler mevcuttur. Ancak bu durumun tedavisi ciddi emek ve sabır gerektiren oldukça uzun süreli bir süreçtir. Temel amaç varise bağlı bu tip geç problemlerin oluşumunu engellemeye yönelik olmalıdır.
Varisin Tanısı Nasıl Konur?
Klinik tanısı basittir fakat tedavisinin planlanması için tecrübeli ellerde damar ultrasonu yapılması mutlak gerekir. Damar ultrasonu kapak yetmezliklerini ve hangi toplar damarların yetmez olduğunu gösterir. Böylece tedavi için hangi yöntemin uygun olacağına güvenilir bir şekilde karar verilebilir. Aşağıda bahsedilecek yeni tedavi yöntemleri sadece ameliyat öncesi değil ameliyat sırasında da ultrason uygulanmasını gerekli kılmaktadır.
KAYNAK:
Sadettin Karacagil, Varis Hastalığı
Bilim ve Teknik/M.Mahir Özmen
