İstediği kadar yiyip kilo almamak, istediği zaman kilo vermek birçok insanın hayali. Kontrolsüz aşırı kilo almayı önlemenin en sağlıklı yolu dengeli ve bilinçli beslenmedir. Kilo vermenin en ideal yolu da aşırı yemekten kaçınma ve düzenli spor yapma. Bilinen bu ideal yolu uygulamayıp aşırı kilo alan kişiler kilo vermenin kestirme yolunu tercih edebiliyorlar. Kilo almayı engelleyen veya alınan fazla kiloları vermek için piyasada “zayıflama hapları” bulunuyor. Bazı kişiler, bu haplara sarılarak yedikçe kilo vermeyi umut ediyorlar. Bu amaçla üretilen oldukça fazla sayıda zayıflama hapı bulunaktadır. Zayıflama hapları içerisinde en sık kullanılanlardan birisi “fentermin” dir. Bu ilaç belinde bulunan hipotalamus denilen bir bezdeki iştah merkezini baskılayarak yeme isteğini azaltıyor. Amerikan gıda ve ilaç dairesi FDA tarafından onaylanmış olan bu ilacın düzenli egzersizle birlikte kullanılması öneriliyor. Bu ilacın yapısı, uyarıcı olan amfetamin grubu ilaçlara benzediği için bağımlılık yapabiliyor. Yüksek tansiyon, kalp ve guatr hastalığı olan kişilerin bu ilacı kullanması sakıncalı. Fenfluramin adlı bir ilaçla beraber kullanıldığında oldukça etkili bir zayıflatıcı haline geliyor. Bu iki ilacın birlikte kullanılması çok güvenli değil. Mayo klinikte 1997 yılında yapılan bir araştırmada bu ilaçların kalp kapağı hastalığına yol açtığı tespit edildi. Bu sebepten fenfluramin kullanımı yasaklanmıştı. Fendimetrazin adlı diğer bir ilaç, doktorun verdiği diyete ek olarak kullanılıyor. Kısa süreli kullanılması önerilen bu ilacın hipotalamus üzerindeki etkisi sayesinde iştahta azalma meydan gelmekte. Hipotalamus üzerinde etkili bir diğer ilaç da “dietilpropion”. Kilo vermek için kullanılan bu ilacın güvenilirliği konusunda elde yeterli bilimsel veri bulunmuyor. Benzfetamin adlı ilaç yemeklerden bir saat önce alınıyor. Bu ilacın uzun süreli kullanımı alışkanlık yapıyor. Uyku getirebileceği için gün içerisinde alınması önerilmiyor. Bulanık görme, sersemlik hali, ağız kuruluğu ve karın ağrısı ilacın en sık yan etkileri arasında. Noradrenal ve serotinin gibi mesajcı moleküllerin miklarını azaltarak etki eden “sibutramin” adlı ilaç obezite tedavisinde kullanılıyor. İlacın etki göstermesi için 4-6 hafta geçmesi gereklidir. Yüksek tansiyon, kalp veya karaciğer hastalığı olanların kullanması sakıncalı.
İştahı kesen zayıflama hapları bazı ülkelerde çok yaygın olarak kullanılsa da oldukça önemli yan etkileri bulunuyor. ABD’nin Illinois eyaletinde yapılan araştırmalar, zayıflama haplarının çok güvenli olmadığını ortaya koydu. ABD’de büyük ilgi gören zayıflama haplarındaki bazı maddelerin kalbe zararlı olduğu tespit edildi. 2004 yılında, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA), bazı hapların içerisinde bulunan kimyasal maddelerinin kalp atışlarını hızlandırdığını, kalbe zararlı yan etkilerinin olduğunu ve hatta ölümlere yol açtığını ifade ediyor.
İştahı baskılamayan ilaçların ilki “Orlistat”. Bu ilaç, “lipaz” denilen ve bağırsakta yağların emilimini yardımcı olan enzimleri baskılayarak etkisini gösteriyor. Lipaz enzimi etkisini gösteremeyince yağlar küçük parçalara ayrılamıyor ve bu yüzden emilemiyor. Yenilen yağların %30’unun emilmesini engelleyen orlistat, yemekten alınan enerji miktarını azaltarak kilo kaybına yol açıyor. İdeal kilosunun %30’undan fazlasına sahip kişilerde doktor kontrolünde başlanan ilacı günde üç kez yemeklerle beraber almak gerekiyor. İçilen ilacın sadece %2’si emiliyor, bu nedenle diğer organlar üzerinde belirgin bir yan etkisi bulunmuyor. Orlistat, yağlarla birlikte sindirilen A,D,E ve K vitaminlerinin de emilimini azalttığı için bu ilacın kullanımı sırasında vitamin hapı kullanmak gerekiyor. İlacın en sık görülen yan etkileri aşırı bağırsak gazı ve ishal. Bağırsaktan yağ emilimini azaltan ve içer isinde amilaz, magnezyum ve çitosan bulunan ilaçlar da kilo vermek için kullanılıyor.
Doğal yollardan elde edilen ilaçlar da zayıflamak için kullanılıyor. Bunlardan biri de “su yosunu”. Özel havuzlarda üretilen yosunlar sudan süzüldükten sonra kurutuluyor ve hiçbir kimyasal işlem uygulanmadan doğal haliyle toz veya tablet şekline getiriliyor. Su yosunu protein bakımından oldukça zengin, ayrıca çok sayıda mineral ve vitamin içeriyor. İçerdiği vitaminler arasında B1, B5, B12, B3, K ve E, mineraller arasında ise çinko, magnezyum, ve kalsiyum geliyor.
Piyasada bulunan sayısız zayıflama haplarına rağmen sağlıklı kilo vermenin en önemli yolları beslenme alışkanlığını değiştirip, uzman tarafından önerilen doğru diyeti uygulamak ve düzenli spor yapmaktır. Gazete, dergi veya komşu tarafından verilen diyetlerin çoğunun zararlı olabileceğini unutmamak gerekiyor. Kısa sürede kilo vermek oldukça sakıncalı. Diyet sırasında yeterince su içmek, gerekli vitamin ve proteini almak ve haftada bir kilodan fazla vermemek de önemli. Şunu unutmamak gerekiyor, uygun olmayan bir diyet veya bilinçsiz kullanılan zayıflama hapları sağlığımıza ciddi zararlar verebiliyor.
Kaynak:
Bilim ve Teknik/Doç. Dr. Ferda Şenel
